Üretra darlığı, idrar yolunda meydana gelen darlıktır. Üretra darlığını daha iyi anlayabilmeniz için öncelikle size üretra hakkında biraz bilgi vermem gerekiyor. Üretra nedir? Ne işe yarar? Üretranın yapısı nasıldır? Kadın ve erkek üretrası arasındaki farklar nelerdir? gibi soruları biliyor olmanız, üretra darlığını daha kolay anlamanızı sağlayacaktır.
Üretra Nedir?
Üretra, halk arasında idrar kanalı ya da idrar yolu olarak da bilinir. Üretra, idar kesesinde biriken idrarın vücut dışına atılmasını sağlayan boru şeklinde bir kanaldır. Bu kanalın için mukoza adı verilen bir tabaka tarafından döşenmiştir. Mukoza tabakası üretranın içini kayganlaştırmaya ve korumaya yarar. Üretranın vücut dışına açıldığı deliğe meatus adı verilir. Meatus erkeklerde penis başındaki deliktir.
Üretra Anatomisi Nasıldır?
Erkek ve kadın üretrası arasında anatomik yani yapı bakımından bazı farklar bulunmaktadır. Kadınlarda üretra, mesane boynundan başlar ve vajina girişinin hemen üzerinde sonlanır. Uzunluğu 3-4 cm dir. Erkeklerde ise üretra, mesane boynundan başlar ve penis ucunda sonlanır. Uzunluğu yaklaşık 20 cm’ dir. Erkeklerde üretradan hem idrar hem de meni dışarıya atılır. Oysa kadınlarda üretra ile sadece idrar atılır.
Erkeklerde üretra prostatik, membranöz ve spongiöz (penil) olmak üzere üç bölümden oluşur.
Prostatik üretra, prostat bezi içindeki üretra kısmıdır. Yaklaşık 3-4 cm’lik uzunluğundadır. Meni kanalları ve prostat bezinin kanalları üretranın bu kısmına açılır.
Membranöz üretra, üretranın en kısa ve en dar bölümüdür. Üretranın bu kısmı idrar tutmayı sağlayan kaslar yani büzük kasları tarafından sarılmıştır.
Spongiöz üretra ise penis içinde yer alan üretra bölümüdür. Uzunluğu 15-16 cm’dir. Üretranın en uzun parçasıdır. Penil üretra olarak ta bilinir. Üretranın nemliliğini sağlayan sıvı üreten bulboüretral bezlerin kanalları penil üretranın başlangıç kısmına açılır.
Üretra Darlığı Nedir?
Üretra darlığı erkeklerde sık görülen bir sorundur. Üretradaki daralma işeme ile ilgili sorunlara yol açar. İdrar dar olan kısımdan geçmekte zorlanır. Mesane tam boşalamaz. Tedavi edilmez ise bir süre sonra idrar yolu enfeksiyonu başta olmak üzere, böbrek yetmezliğine kadar varan sorunlar yaşanabilir.
Darlık çoğu kez yaralanma ya da bel soğukluğu gibi geçirilen enfeksiyonlar neticesinde ortaya çıkar. Yaralanma ya da enfeksiyon, üretranın içini döşeyen mukoza tabakasında zedelenmeye neden olur. Bunun neticesinde bu zedelenen yerde fibrozis yani bağ dokusu oluşumu meydana gelir. Fibrozis ise üretranın büzüşmesine ve daralmasına neden olur. Ortaya çıkan bu durum idrarın üretradan geçişini engeller ya da yavaşlatır. Bu duruma üretra darlığı denir.
Üretra Darlığı Neden Olur?
Üretra darlığının en sık görülen nedeni üretra yaralanmalarıdır. Üretra yaralanmaları genellikle trafik kazaları, düşmeler ve sonda takılması ya da kapalı prostat ameliyatı gibi üretra yoluyla uygulanan tıbbi işlemler sonucu gelişir.
Üretra darlığının en sık görülen nedeni, idrar sondası takılması, sistoskopi, kapalı prostat ya da mesane kanseri (TUR) ameliyatı gibi uygulanan tıbbi işlemlerdir.
Enflamasyon, enfeksiyon, kanser ve doğuştan olan bozukluklar da üretra darlığının nadir görülen nedenleri arasında yer alır. Darlıkların yaklaşık% 30’unun ise nedeni bilinmemektedir.
Üretranın ön kısmında (spongiöz üretra) görülen darlıklar genellikle enfeksiyon ve yaralanmalara bağlıdır. Arka üretra darlıkları ise leğen kemiği kırıkları ya da cerrahi girişimler sonucu oluşur
Üretra Darlığı Belirtileri Nelerdir?
Üretra darlığının en önemli belirtisi idrar yapmada yaşanan zorluktur. Kişi idrarını rahat bir şekilde yapamaz. İdrar yaparken ıkınma ihtiyacı duyar. İdrar rahat bir şekilde çıkmaz, idrarın tazyikinde yani ileriye doğru fırlamasında azalma olur. İdrar kalem ucu gibi ince çıkar.
İdrar rahat çıkamadığı için idrar yaparken acıma, yanma ya da sızlama görülür. İdrar kesesi tam olarak boşalamaz. İşedikten sonra mesanede artık idrar kalır. Bu yüzden kişi sık idrara gitme ihtiyacı duyar. İdrar kesesi içinde idrar birikeceği için idrar kaçırma görülebilir. Mesane içindeki artık idrar zamanla idrar kesesi iltihabına yol açar. Bu kişilerde sık sık idrar yolu enfeksiyonu gelişir.
Erkek hastalar işerken idrarının ileriye düzgün bir şekilde gitmediğini, dağınık bir şekilde çıktığını ifade edebilirler. İdrar yaptıktan sonra damlamalar olur, tekrar idrar varmış gibi bir his oluşur.
Üretra Darlığı Tanısı Nasıl Konur?
Üretra darlığı tanısı, hastanın şikayetlerinin dinlenmesi, üroflowmetre adı verilen bir cihaz ile idrar akım hızının ölçülmesi ve işeme eğrisinin görülmesi, gerektiğinde üretrosistoskopi ve üretrografi adı verilen tetkikler ile konur.
Üretra Darlığı Belirtilerinin Olması
Üretra darlığı hastasının şikayetlerinin dinlenmesi ile darlık olabileceği hakkında kuşku uyanır. Eğer hasta idrar yapmada zorlanma, idrar tazyikinde azalma ve idrarın ince çıkmasından bahsediyorsa, zaten bu kişide kuvvetle muhtemel üretra darlığı vardır. Ancak mutlaka diğer incelemeler de yapılmalıdır.
Üretra Muayenesi
Üretra mutlaka muayene edilmelidir. Muayene sırasında üretranın dışarıya açıldığı deliğe bakılmalıdır. Üretranın vücut dışına açıldığı deliğe meatus adı verilir. Bazen meatusta darlık ya da genital siğil mevcut olabilir. Bu yüzden muayene sırasında meatusa mutlaka bakılmalıdır. Kadınlarda ise yine muayene sırasında meatusa bakılmalı, darlık ya da karünkül adı verilen yaranın olup olmadığı incelenmelidir.
Erkeklerde peniste geçirilmiş ameliyat izleri aranmalıdır. Muayene sırasında penisin alt yüzünde ele gelen sert kitle olup olmadığı araştırılmalıdır.
Üroflowmetre (İşeme Testi)
Muayene sonrası mutlaka işeme testi olarak ta bilinen üroflowmetre testi yapılmalıdır. Hasta idrar yapma ihtiyacı duyduğunda, klozete benzeyen özel bir kaba işer. İdrar akım hızı, işenen miktar ve idrar akım eğrisi bir bilgisayar sistemi tarafından kaydedilir. Üretra darlığı olan kişilerde idrar akım hızın düşüktür. Normalde işeme eğrisi çan eğrisi şeklinde iken, üretra darlığı için tipik olan bir işeme eğrisi gözlenir. Bu test, kişide üretra darlığı olup olmadığı hakkında ürolog doktora sadece fikir verir. Kesin tanı koydurmaz.
Üretrografi (İdrar Kanalı Filmi)
Üretrografi, üretra içine boyalı bir ilaç verilerek, idrar yolunun filminin çekilmesi işlemidir. Bu işlem mutlaka floroskopi adı verilen bir cihaz eşliğinde yapılmalıdır. Klasik röntgen cihazlarında kontrast madde verilerek körlemesine çekilen filmler tercih edilmemelidir. Üretrografi, üretrada darlık olup olmadığı, varsa darlığın uzunluğu ve sayısı hakkında fikir verir. Üretrografi sırasında hasta floroskopi masasında sağ yan pozisyonunda olmalıdır. Alt bacağını düz uzatmalı, üst bacağını ise dizden kırmalı ve mümkün olduğunca yana doğru kaydırmalıdır.
Üretrosistoskopi
Üretrosistoskopi, sistoskop adı verilen özel bir alet ile girilerek üretranın ve idrar kesesinin içinin göz ile incelenmesi işlemidir. Üretra darlığı şüphesinde her zaman olmasa bile bazen gerekli olabilir. Bu işlem daha çok idrardan kan gelmesi gibi durumlarda idrar kesesinde kanser olup olmadığını anlamak için yapılır. Üretrosistoskopi için hastanın hastaneye yatması gerekmez. İşlemden hemen sonra hasta günlük işlerine dönebilir. İşleme başlamadan önce kişi idrarını yaparak mesanesini boşaltır. Daha sonra hasta özel bir masaya yatırılır. İdrar kanalının içine uyuşturucu etkisi olan bir jel sıkılır. Böylece hastanın acı duymaması sağlanır. İşlem yaklaşık 5 ile 10 dakika sürer.
Bilgisayarlı Tomografi
Üretra darlığında, üretrayı incelemek için nadiren baş vurulan bir görüntüleme yöntemidir. Özellikle bulber üretrada birikmiş bir sıvı varsa, yaralanma gibi durumlarda üretrada gaz oluşumu mevcutsa gerekebilir. Bunun dışında, üretra darlığının tanısında bilgisayarlı tomografinin yeri yoktur.
Manyetik Rezonans Görüntüleme
Üretra darlığının tanısında çok sık kullanılan bir inceleme yöntemi değildir. Özellikle skar dokusu ile ilişkili üretral darlık varlığında gerekebilir. İşlem sırasında idrar kanalını genişletilmesi, üretrografide olduğu gibi üretranın girişine yerleştirilen sondadan verilen serum ile sağlanır.
Üretra Darlığı Tedavisi Nasıldır?
Üretra darlığında seçilecek olan tedavi yöntemi, darlığın bulunduğu yere, uzunluğuna, skar dokusunun derinliğine, hastaya daha önce bir tedavi uygulanıp uygulanmadığına göre değişir. O yüzden öncelikle bunların tespit edilmesi gerekir. 1 cm’den daha kısa olan darlıklara basit darlık denir. Basit darlıklar genellikle endoskopik yani kapalı yöntemle tedavi edilir. Ancak daha uzun olan darlıklar ise üretroplasti adı verilen açık ameliyat yöntemi ile tedavi edilmektedir. Üretroplasti ameliyatı tek bir seferde ya da birden fazla seansta yapılabilir.
Üretral Dilatasyon İle Üretra Darlığı Tedavisi
Dilatasyon genişletme anlamına gelir. Üretral dilatasyon ise idrar üretradaki dar kısmın genişletilmesi işlemidir. Genişletme işleminde metalden yapılmış buji adı verilen aletler kullanılır. Dilatasyon için üretranın dar olan kısmında şişirilen balonlar ile de yapılabilir. Dilatasyon için idrar sondası da kullanılabilir.
Dilatasyon işlemi için darlığın kısa (<1 cm) olması gerekir. Dilatasyon ile dar olan kanal genişletilerek o bölgedeki skar dokusu açılır. Ancak dilatasyon geçici bir çözümdür, hastayı bir süre rahatlatabilir. Bu yüzden dilatasyon tedavisi, ameliyat olamayacak durumda olan ve yaşam beklentisi kısa olan hastalara uygulanır. Ancak dilatasyon, henüz daha sakar dokusu (spongiofibrozis) oluşmamış olan kısa darlıklarda bazen kalıcı tedavi sağlayabilir.
İnternal üretrotomi (Kapalı Ameliyat)
Üretra darlığı tedavisinde kullanılan bir diğer yöntem ise internal üretrotomi ya da kapalı darlık ameliyatı yöntemidir. İnternal üretrotomi, penis ucundan idrar kanalına girilerek kapalı olarak uygulanan bir işlemdir. Ucunda ışık ve kamera olan sistoskop adı verilen bir alet ile idrar kanalına girilir. Dar olan kısım özel bir bıçak ile saat 12 hizasından kesilerek açılır. Daha sonra hastaya bir sonda takılır. Bu sonda 3-4 gün sonra çekilir. İşlem sırasında dar olan kısmın açılması için klasik soğuk bıçak yerine argon, carbon dioxide, excimer, diode, KTP ve Nd:YAG lazer gibi değişik lazerler de kullanılmaktadır. Lazer ile soğuk bıçağın başarısı aynıdır.
Üretroplasti Ameliyatı
Üretroplasti, üretra darlığının tedavisinde kullanılan ve oldukça etkili olan açık ameliyat yöntemidir. Üretroplasti ameliyatı 2 şekilde uygulanır. Birinci yöntemde, üretradaki dar kısım çıkarılır. Daha sonra üretranın her iki ucu birbirine dikilir. İkinci yöntemde ise, dar olan kısım çıkarılmaz, ancak üzeri açılır. Vücudun başka bir bölgesinden alınan doku parçası (flep ya da greft) getirilerek idrar kanalının açılan kısmına yamanır.
Sonuç olarak;
Üretra darlığı, hastanın hayat kalitesini ve sosyal yaşantısını bozan, tedavi edilmediği takdirde böbrek yetmezliğine neden olabilen ciddi bir sorundur. Bu yüzden mutlaka tedavi edilmelidir. Üretra darlığı ile ilgili daha detaylı bilgi almak için uretradarligi.net sitesini ziyaret edin…
