Testosteron yetersizliği, testosteronun yeterli düzeyde olmaması sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Testosteron, erkeklik hormonu olarak da bilinir. Erkeklerde testis ve böbrek üstü bezlerinden (adrenal bez) salgılanan ve androjenler olarak bilinen bir grup hormonun önemli bir kısmını oluşturur. Androjen hormonları erkeklerde üreme ve cinsel fonksiyonların hem gelişimi hem de sürdürülebilmesi için önemlidir. Öyle ki, çocuk anne karnında iken erken döneminde androjenlerin seviyesindeki azalma, erkek üreme organlarında doğumsal bozukluklara ve cinsel gelişim bozukluklarına yol açar. Androjen hormonları, üreme organlarının gelişimi, ergenliğin başlaması, üreme ve erkeklik fonksiyonlarının yerine getirilmesi, kas ve kemik gelişimi, erkek tipi yağ dağılımı gibi durumlar için de gereklidir.
Testosteron Nedir?
Testosteron erkeklerde testisler ve böbrek üstü bezlerinde üretilen bir hormondur. Testosteronun %95 ‘i testislerde, % 5’i böbrek üstü bezlerinde üretilir. Testosteronun üretimi için beyinde hipotalamus adı verilen bölgeden GnRH adı verilen maddelerin salgılanması gerekir. Bu maddeler yine beyinde bulunan hipofiz adı verilen bölgeden luteinleştirici hormon (LH) denilen başka bir maddenin salgılanmasına neden olur. Hipotalamustan salgılanan bu madde de testislerden ve böbrek üstü bezlerinde testosteron üretimini sağlar. Kandaki testosteron seviyesi belli bir düzeye ulaştığında hipotalamus ve hipofiz üzerine bir uyarı göndererek kendi üretimini baskılar. Kandaki testosteronun çoğu seks hormon bağlayıcı globülin (SHBG) adı verilen bir proteine bağlı haldedir. Daha az bir kısmı da albümin ve diğer proteinlere bağlı haldedir. Az bir kısmı ise serbest olarak dolaşır. Serbest olan bu hormon daha aktiftir.
Testosteron Yetersizliği Ne Demek?
Kan testosteron düzeyi sabah en yüksek seviyededir. Bu yüzden testosteronun düzeyine bakmak için kanın saat 07 ile 11 arasında alınması gerekir. Normalde miktarı 350 ng/dl ve üzerinde olmalıdır. Bunun altındaki değeler düşük olarak kabul edilir. Miktardaki azalma ile birlikte cinsel isteksizlik, sertleşme bozukluğu, orgazm bozuklukları, halsizlik, depresyon, azalmış motivasyon, kemik yoğunluğunda ve kas kitlesinde azalma gibi durumlar da varsa bu duruma testosteron yetersizliği denir.
Testosteron Yetersizliği Belirtileri
Testosteron hormonu azlığına bağlı olarak ortaya çıkan belirtiler şunlardır;
- Cinsel isteksizlik
- Erektil disfonksiyon
- Orgazma ulaşmada güçlük, orgazm kalitesinde düşme
- Gece ereksiyonlarının azalması ya da hiç olmaması
- Halsizlik, yorgunluk
- Depresyon
- Sinirlilik hali
- Bilinç bulanıklığı
- Motivasyon güçlüğü
- Kemik yoğunluğunda azalma
- Kaslarda zayıflama ve azalma
- Yağ kitlesinde artış
- Memelerde büyüme
- Testislerde küçülme
- Kansızlık
- İnsülin direnci
Testosteron Yetersizliğinin Türleri
Testosteron yetersizliğinin 3 türü bulunmaktadır. Bunlar;
Primer Testosteron Yetersizliği (Hipergonadotropik Hipogonadizm)
Burada sorun testislerde ve böbrek üstü bezlerinde testosteron üretiminin olmamasıdır. Kan testosteron düzeyi düşüktür. Kan GnRH seviyesi ise artmıştır. Sperm hücre üretimi bozuktur. Nedenleri arasında Klinefelter sendromu, radyoterapi, kemoterapi, kabakulak orşiti, inmemiş testis, bazı ilaçların kullanımı, kimyasal maddeler, bazı sistemik hastalıklar, testis travması, testis torsiyonu ve varikosel bulunmaktadır.
Sekonder Testosteron Yetersizliği (Hipogonadotropik Hipogonadizm)
Burada asıl problem hipotalamus veya hipofiz bezindedir. Buradan salgılanan ve testosteron üretimine neden olan GnRH salgılanamaz ya da etkisini gösteremez. Bunun da en sık nedeni prolaktinoma denilen durumdur. Ayrıca bazı ilaçlar, travma, ışın tedavisi, kanser ilaçları, hipofiz bezi tümörleri, enfeksiyon, bazı sistemik hastalıklar ve genetik hastalıklarda bu duruma yol açabilir.
Geç Başlangıçlı Testosteron Yetersizliği (Fonksiyonel Hipogonadizm)
Burada ergenlik ve genç erişkinlik döneminde bir sorun yoktur. Ancak erişkin dönemde testosteron azlığı başlar. Bu duruma fonksiyonel hipogonadizm de denir. Yaşlanmayla birlikte serum testosteron seviyesinde azalma olurken, serumda testosteron bağlayan protein (SHBG) miktarında da artış olur. Bu durum serbest testosteron miktarında azalmaya neden olur. Testosteron düzeyindeki azalma Leydig hücre kaybı ve GnRH salgılanmasındaki azalmaya bağlıdır. Yaşlanan erkeklerde görülen kan testosteron düzeyindeki azalma sonucu seksüel, psikolojik ve fiziksel belirtiler ortaya çıkar.