Prostat nedir? Prostat hastalıkları nelerdir? Prostat, erkeklerde bulunan bir salgı bezidir. Kadınlardaki memenin erkeklerdeki karşılığıdır diyebiliriz. Prostat hastalıkları dendiğinde ise prostat bezinden köken alan prostat büyümesi, prostat kanseri ve prostat iltihabı gibi hastalıklar anlaşılır.
Prostat Nedir?
Prostat, bir salgı bezidir. Tükürük bezi, gözyaşı bezi gibi prostat da bir salgı bezidir. Sadece erkeklerde bulunur. Kadınlarda prostat bulunmaz. Erişkin bir erkekte prostatın büyüklüğü yaklaşık bir ceviz kadardır. Prostat 20 gram ağırlığındadır. Prostat vücutta idrar torbasının hemen altında bulunur. En önemli görevi, sperm içinde bulunan hücrelerinin canlılığını sağlayan bir sıvı üretmektir. Bu sıvılar meninin akışkanlığını sağlar. Meni sıvısının yaklaşık %30 kadarını prostat bezinin ürettiği salgılar oluşturur.
Prostat Hastalıkları Nelerdir?
Prostat Büyümesi
Prostat büyümesi, prostat bezinin kanser olmayan yani iyi huylu büyümesidir. Erkeklerin yaşlanmayla birlikte en sık karşılaştıkları hastalıklardan birisidir. Hastalığın sıklığı 70’li yaşlarda %80’lere ulaşmaktadır.
Prostat bezi sadece erkeklerde bulunan bir salgı bezidir. Büyüklüğü genç erkeklerde kestane kadar olan prostat bezi, erkek üreme sisteminin bir parçasıdır. Prostat, kalın bağırsağın makattan önceki son parçası olan rektumun önünde ve mesanenin (idrar torbası) hemen altında, karın boşluğunun en alt kısmında bulunmaktadır.
Mesanedeki idrarın içinden geçerek dışarı atıldığı kanal olan üretra, prostat bezinin içinden geçmektedir. Yani prostat üretranın etrafını sarmaktadır. Bu yüzden prostat büyüdüğü zaman, bu kanalı sıkarak idrar akımını zorlaştırır.
Prostat Büyümesinin Belirtileri
İdrarı başlatmada zorluk
Ikınarak idrar yapma
İdrar akım hızında zayıflık
Kesik kesik idrar yapma
İdrarın sonunda damlama
Aniden oluşan idrar yapma ihtiyacı
Bazen tuvalete yetişemeden idrar kaçırma
Sık idrara çıkma ihtiyacı
Gece sık idrara çıkma
İdrar bittikten sonrada idrar kesesinin tam boşalmadığı hissi
İşeme sonrası damlamalar olması
İdrar tıkanıklığı
İdrar yaparken ağrı ve yanma
İdrarda kan görülebilir.
Prostat Büyümesi Tanısı
Hastanın şikayetlerinin dinlenmesi
Prostat Muayenesi (Rektal Tuşe, Parmakla Prostat Muayenesi)
PSA Testi
İdrar Tahlili ve İdrar Kültürü
Üroflowmetre (İdrar Akım Testi)
Artık İdrar Tayini
Ultrasonografi
Sistoskopi
Prostat Büyümesi Tedavisi
Prostat büyümesi, tedavisi mümkün olan bir hastalıktır. Prostat büyümesinin tedavisinde ilaç ya da ameliyat yöntemleri kullanılır. İyi huylu prostat büyümesinde uygulanacak tedavi yöntemi, hastanın durumuna ve hasatlığın şiddetine göre seçilir. Hastanın şikayetleri hafif ise, ameliyat yerine ilaç tedavisi tercih edilir. Ancak şikayetler çok fazla ise ya da ilaç tedavisi yeterli olmadıysa, ameliyat tedavisi uygulanır.
Prostat Kanseri
Prostat kanseri, erkeklerde en sık görülen kanserlerin başında gelir. Erkeklerde kansere bağlı ölümler arasında da ilk sıralarda yer alır. Prostat kanserinin nedeni tam olarak bilinmez, ancak en önemli risk faktörü yaşlılıktır. Prostat kanseri gelişme riski özellikle 50 yaşından sonra artmaya başlar. Yaşlanma ile birlikte testosteron adı verilen erkeklik hormonu ile dişilik hormonu olarak bilinen östrojen arasındaki denge bozulur. Bu durum prostat hücrelerinin yapısında değişikliklere neden olarak kansere yol açar. Yapılan bazı çalışmalarda aşırı yağlı yiyeceklerin de prostat kanserine neden olduğunu gösterilmiştir.
Bazı araştırmacılar ise bazı prostat kanserlerinin genetik (kalıtsal veya ailevi) nedenlerden dolayı gelişebileceğini ileri sürmektedir. Hastalık genetik olarak babadan oğula geçebilir. Bu sebepten ötürü ailesinde prostat kanseri olmayan erkeklerde prostat kanseri için muayene ve kan tahlili taraması 50 yaşından itibaren önerilirken, ailesinde prostat kanseri olanlarda bu tarama 40-45 yaşından sonra önerilmektedir
Prostat Kanseri Tanısı Nasıl Konur?
Prostat kanseri tanısında kullanılan yöntemler şunlardır;
Prostat Muayenesi: Prostat kanserinin tanısında kullanılan en önemli muayene yöntemidir. Doktor eldiven giyip işaret parmağının ucuna vazelin gibi bir kayganlaştırıcı madde sürer ve parmağını makata sokarak prostatı muayene eder. Prostat muayenesi, prostatın büyüklüğü ve kıvamı hakkında doktora bilgi verir.
PSA Testi: Prostat Spesifik Antijen (PSA), prostat bezinden salgılanan bir proteindir. Prostat kanseri, büyümesi ve iltihabı gibi durumlarda kandaki PSA değeri yükselebilir. Kan PSA düzeyindeki her yükselme, mutlaka o kişide kanser olduğu anlamına gelmez. Ancak PSA düzeyinin yüksek olması prostat kanserini akla getirir ve prostat biyopsisi yapılması gerekir.
Prostat Biyopsisi: Prostat muayenesinde şüpheli bir durum varsa ya da kan PSA değeri normalden yüksek ise, mutlaka prostat biyopsisi yapılmalıdır. Prostat kanserinin kesin tanısı ancak prostat biyopsisi ile konur. Biyopsi işlemi makat yolundan ultrason ile girilerek yapılır.
Prostat bezinden alınan doku parçaları, patoloji uzmanı tarafından mikroskop altında incelenerek kanser hücreleri araştırılır.
Prostat Kanserinin Tedavisi Nedir?
Prostat kanserinin tedavisi hastalığın yaygınlığına yani evresine ve kanser hücrelerinin derecesine göre belirlenir. Ayrıca uygulanacak olan tedavinin olası yan etkileri hastaya anlatılarak onun da düşüncesi dikkate alınmalıdır.
Prostat kanserine yakalanan kişiler, herhangi bir tedavi uygulanmadan düzenli bir şekilde takip edilebilirler ya da ameliyat, radyoterapi (ışın radyasyon) ve hormon tedavileri uygulanabilir. Bazı hastalarda, bu tedavilerin bir veya birkaçı birlikte uygulanabilir. Uygulanacak olan bu tedavilerin, hastanın cinsel yaşamı, idrar yapma ve yaşam kalitesi üzerinde olumsuz etkileri olabilir.
Prostat kanserinde uygulanan tedavi seçenekleri şunlardır;
Aktif İzlem
Prostat kanseri çoğu zaman yavaş seyirli olan bir hastalıktır. Bu yüzden her prostat kanseri hastasının tedavi edilmesi gerekmeyebilir. Aktif izlemde hastaya hiç bir tedavi uygulanmaz. Hastadan belirli aralıklarla bazı tetkikler istenir. Takip sırasında, tetkik sonuçlarına göre gerekirse hastaya tedavi başlanır.
Ameliyat
Prostat bezinin ameliyat ile çıkarılması işlemidir. Prostat kanserinin erken evresinde sıklıkla kullanılan bir tedavi yöntemidir. Prostat bezinin tamamının çıkarılması için uygulanan ameliyata ‘Radikal Prostatektomi’ adı verilir.
Radyoterapi (Işın Radyasyon) Tedavisi
Prostat kanserinde kullanılan bir başka tedavi yöntemidir. Radyasyon (ışın) tedavisinde amaç, kanser hücrelerinin yüksek enerjili radyasyon ışınlarıyla yok edilmesi ve büyümelerinin durdurulmasıdır.
Hormon Tedavisi
Prostat kanser hücreleri büyüyebilmek için erkeklik hormonuna ihtiyaç duyar. Bu yüzden, vücutta erkeklik hormonu üretiminin veya hormonun hücrelere girişinin engellenmesi prostat hücrelerinin gerilemesine yol açar. Hormon tedavisi ameliyat ve ilaçla olmak üzere iki farklı şekilde uygulanır. Ameliyatla hayaların (testislerin) alınmasına ‘Orşiektomi’ adı verilir. Orşiektomi ile erkeklik hormonunun ana kaynağı olan testisler ortadan kaldırılır.
Hormon tedavisinin diğer şekli ise ilaç kullanımıdır. Bu ilaçlar testislerin erkeklik hormonu (testosteron) üretmesini engellerler.
Kemoterapi
Prostat kanseri hücrelerinin çoğalması hormon tedavisi ile bir süre kontrol edilebilir. Bu dönem genellikle 2 yıl kadar sürer. Ancak zaman içinde prostat kanser hücreleri, erkeklik hormonu olmadan da tekrar büyüyebilme özelliği kazanır. Bu duruma hormona dirençli prostat kanseri adı verilir. Bu evrede hormon tedavisi artık yetersiz kalır. Bu yüzden farklı bazı ilaçlar kullanılarak ek tedaviler uygulanmalıdır.
Prostat İltihabı (Prostatit)
Prostat iltihabı ya da prostatit, daha çok 50 yaşın altındaki erkeklerde görülür. Yapılan araştırmalara erkeklerin yarısından fazlası hayatlarının bir döneminde prostatit hastalığına yakalanmaktadır.
Prostat iltihabı kısaca 4 kategoriye ayrılır. Bunlar;
Akut Bakteriyel Prostatit: Prostat bezinin akut yani hızlı başlangıçlı olarak iltihaplanmasıdır.
Kronik Bakteriyel Prostatit:Prostat bezinin kronik, süreğen yani müzmin iltihabıdır. Yineleyen prostat bezi iltihapları mevcuttur.
Kronik Pelvik Ağrı Sendromu: Üç aydan daha uzun süren, idrar yollarında ağrı ile beraber idrar yapma ve cinsel fonksiyonlar ile ilgili şikâyetler ile kendini gösteren sendromdur.
Semptomsuz İltihaplı Prostatit: Herhangi bir belirti yoktur, ancak yapılan testler sonucunda prostatta iltihap bulgularına rastlanılan prostat iltihabı türüdür.
Prostat İltihabının Belirtileri Nedir?
Akut bakteriyel prostatit belirtileri genellikle ani ortaya çıkar ve çok şiddetlidir. Bu hastalar genellikle acil servise başvururlar. En önemli belirtiler; yüksek ateş, üşüme, titreme, idrar yaparken şiddetli yanma ve idrar kesesinin tam olarak boşalmama hissi
Kronik bakteriyel prostatiti olan hastalardaki belirtiler akut bakteriyel prostatite benzer, ancak yüksek ateş yoktur. Başlıca belirtiler; idrar yaparken yanma hissi, sık idrara çıkma ihtiyacı, geceleri idrara çıkma ihtiyacı, testisler ile makat arasında kalan bölgede ağrı, testislerde yani yumurtalıklarda ağrı, mesanede, bel bölgesinde ve makat etrafında ağrı.
Prostat İltihabının Tedavisi Nedir?
Antibiyotik: Prostat iltihabında bazı antibiyotikler kullanılır. Ancak hasta antibiyotik tedavisinden ilk zamanlarda fayda görse de antibiyotiğin kesilmesiyle birlikte şikâyetler yeniden ortaya çıkabilir.
Alfa blokerler: Alfa blokerler adı verilen, prostat ve mesane boynunda bulunan düz kasların gevşemesini sağlayarak işeme işlemini kolaylaştıran ilaçlardır.
Prostat masajı: Prostat iltihabı tedavisinde kullanılan çok eski bir yöntemdir. Diğer tedavi yöntemlerinden fayda görmeyen hastaların tedavisinde kullanılabilir.
Prostat Nedir? Prostata Hangi Bölüm Bakar?
Özetleyecek olursak prostat bir bezdir. Sadece erkeklerde bulunur. En sık görülen hastalıkları kanser, büyüme ve iltihaplanmadır. Prostat hastalıkları ilgili bölüm üroloji bölümüdür.
Yukarıdaki yazımda sizlere Prostat nedir? Hastalıkları nelerdir? konusunu anlatmaya çalıştım. Daha detaylı bilgiye www.prostathastalıklari.com sitesinde ulaşabilirsiniz.