Böbrek üstü bezi, adından da anlaşılacağı gibi böbreklerin üzerinde bulunur. Adrenal bez, sürrenal bez olarak da bilinir. Her iki böbreğin üzerinde birer tane böbrek üstü bezi bulunur. Çok küçük ve sarımsı renkte olan bu bezler çok önemli hormonlar salgılar.
Böbrek Üstü Bezi Nedir?
Sürrenal bez, adrenal bez ya da böbrek üstü bezleri, her iki böbreğin üstünde yer almakta olan ve ağırlıkları yaklaşık olarak 4-6 gram organlardır. Böbrek üstü bezleri he ne kadar küçük olsalar da, oldukça önemli hormonlar salgılar.
Böbrek üstü bezinin yapısı incelendiğinde kabuk (korteks) ve süngerimsi iç tabaka (medulla) olmak üzere iki tabakadan oluştuğu görülmektedir. Kabuk bölgesi de farklı hormonlar salgılayan 3 ayrı tabakadan oluşur.
Böbrek Üstü Bezi Ne İşe Yarar?
Böbrek üstü bezleri oldukça önemli hormonlar salgılar. Aldosteron hormonu bunlardan biridir. Vücudun sodyum (tuz) ve potasyum dengesinden sorumludur. Bu hormonun çok salgılanması, vücutta aşırı sodyum birikimine neden olur. Böbrek üstü bezlerinde üretilen bir başka hormon da kortizol adı verilen hormondur. Kortizol genellikle stres durumlarında salgılanan bir hormondur. Böbrek üstü bezinden az da olsa erkeklik hormonları salgılanmaktadır. Adrenalin ve noradrenalin hormonları da yine böbrek üstü bezinin salgıladığı önemli hormonlardır.
Böbrek Üstü Bezinin Hastalıkları Nelerdir?
Feokromasitoma, böbrek üstü bezinin medulla kısmından aşırı miktarda adrenalin ve noradrenalin hormonu üretilmesi sonucu oluşur. Belirtileri hipertansiyon, yüzde kızarıklık, kalp çarpıntısıdır. Tedavisinde böbrek üstü bezinin çıkarılması gerekir. Ameliyat genellikle laparoskopik yani kapalı yöntemle yapılır.
Böbrek üstü bezinin kabuğundan aşırı miktarda kortizon hormonu üretilmesi sonucu Cusing Sendromu olarak bilinen durum ortaya çıkar. Özellikle sırt bölgesinde yağlanma, yüksek tansiyon, daha çok karın bölgesinde olmak üzere kırmızı-mor renkte çatlaklıklar, adet kanamalarında düzensizlik, kan şekerinde yükselme ya da düşmeler, şeker hastalığı, vücut kıllanması, yüzde ay dede görüntüsünü andıran kızarıklık, saçlarda dökülme, aşırı sivilce oluşumu ve kemiklerde erime görülebilir. Tedavide hastalıklı bez çıkarılır.
Böbrek üstü bezinden aşırı aldosteron hormonu üretilmesine Conn Sendromu adı verilir. Aldosteron sodyumun vücutta tutulmasını ve potasyumun atılmasını sağlayan hormondur. Bu yüzden fazlalığında sodyum birikimine bağlı tansiyon yükselmesi, baş ağrısı, halsizlik, yorgunluk ve kaslarda güçsüzlük görülür. Tedavide laporoskopik yöntemle böbrek üstü bezi çıkartılır.
Böbrek üstü bezlerinin bir diğer hastalığı ise adenom ve kanserdir.
Böbrek Üstü Bezi Hastalıklarına Hangi Bakar?
Böbrek üstü bezinin hastalıklarıyla ilgilenen üç bölüm bulunmaktadır. Bunlar üroloji, genel cerrahi ve endokrinoloji bölümleridir. Böbrek üstü bezinin ameliyat gerektiren hastalıklarının tedavisi ile daha çok üroloji bölümü ilgilenir. Bu bezden salgılanan hormonların azlığı ya da çokluğu gibi durumlarda ortya çıkan durumların ilaçla tedavisi ile endokrinoloji bölümü ilgilenir.
