Böbrek atrofisi, böbreğin boyutunun dolayı küçük olması anlamına gelir. Normal bir böbreğin büyüklüğü, kişinin yumruğu kadar olup, uzunluğu yaklaşık olarak 10 -12 cm kadardır. Böbreğin normalden daha küçük olması olan böbrek atrofisi, doğuştan olabileceği gibi, daha sonra da gelişebilir. Doğuştan olan böbrek atrofisinde genellikle herhangi tedaviye gerek duyulmaz. Daha sonradan yani doğumdan sonra oluşan atrofi, bir veya iki böbrekte görülebilir. Doğum sonrasında görülen bu atrofisinin nedeni, böbrek kan akımının azalması, böbreklerin temel çalışma birimleri olan nefron adı verilen yapıların kaybıdır. Kronik böbrek enfeksiyonları (piyelonefrit), taş ya da diğer nedenlerden dolayı böbreğin tıkanması da böbrek atrofisine neden olabilir. Özellikle her iki böbrekte görülen atrofi, böbrek yetmezliğine yol açabilir.
Böbrek Atrofisi Neden Olur?
Böbrek atrofisinin çeşitli nedenleri vardır. Bunlar;
- Renal arter stenozu : Böbreğe kan götüren ana damarların damarının daralması durumudur. Bu daralma doğuştan ya da sonradan olabilir. Daha sonraki dönemlerde görülen daralma nedeni damar içinde aşırı yağ plağının birikmesi ya da damarın kan pıhtısı nedeniyle tıkanmasından kaynaklanır.
- İdrar yollarında görülen tıkanıklık: Böbrek çıkım darlığı, böbrek ten mesaneye idrar taşıyan idrar kanallarındaki taş ya da kanser nedeniyle görülen tıkanıklıklar, prostat büyümesi, nörojen mesane, mesane kanseri, üretra darlığı gibi nedenler tedavi edilmez ise böbrek atrofisine neden olabilir.
- Böbrek taşları: Böbrek taşı tedavi edilemez ise böbrek tıkanıklığına ve hidronefroza neden olarak böbrekte atrofiye yol açabilir.
- Piyelonefrit, polikistik böbrek hastalığı, nefronlara zarar verebilecek veziko üreteral reflü (VUR) gibi böbrek hastalıkları da atrofiye neden olabilir.
Böbrek Atrofisinin Belirtileri Nelerdir?
Böbrek atrofisinin belirtileri arasında;
- İdrar yaparken ağrı
- Karın ağrısı
- Yanlarda ağrı
- İdrarda kan
- Sık idrara çıkma
- Yorgunluk
- İştahsızlık
- Ciltte kaşıntı
- Genel bir rahatsızlık hali sayılabilir.
Bazen böbrek atrofisi, hiçbir belirti göstermeyebilir.
Böbrek Atrofisi Nasıl Anlaşılır?
Böbrek atrofisinin erken tanı ve tedavisi, daha fazla böbrek hasarını önlemek için çok önemlidir. Böbrek atrofisinin tanısı için kullanılan tetkikler şunlardır;
- Böbrek ultrasonu
- Bilgisayarlı tomografi
- Manyetik rezonans görüntüleme (MRI )
- Böbrek sintigrafisi gibi görüntüleme testlerini içerir.
Böbrek Atrofisi Nasıl Tedavi Edilir?
Böbrek atrofisinin tedavisi için, ilk önce böbreğin küçülmesine neyin neden olduğunun anlaşılması gerekir. Örneğin, neden kronik idrar yolu enfeksiyonu ise, bunun için antibiyotik tedavisine ihtiyaç duyulur.
Böbrek atrofisi tek (bir böbrek) veya iki taraflı (her iki böbrek) olabilir. Yapılacak olan bazı kan ve idrar testleri ile böbrek fonksiyonunun ne kadar bozulduğu anlaşılır. Atrofik böbrek hiç çalışmıyor bile olsa, eğer tekrarlayan enfeksiyonlar ve ağrıya neden olmuyorsa yani bir sorun çıkarmadan yerinde duruyorsa, böbreğin alınması gerekmez. Böbrek hala çalışıyorsa, böbrekteki hasarı durdurmak ve kalan böbrek fonksiyonunu korumak için tedavi gerekebilir. Her iki böbrek de geri dönüşümsüz olarak atrofiye uğradıysa, bu durumda ise tedavi diyaliz veya böbrek nakli olmalıdır.
Ayrıca kan basıncını kontrol altında tutmak, sigara içmeyerek, diyabet varsa tedavi olmak, kilo fazlalığı durumunda zayıflayarak sağlıklı bir kiloda kalmak ve diyetteki tuzu kısıtlamak genel böbrek sağlığı için çok önemlidir.
