İdrar yolu enfeksiyonu, idrar yollarının her hangi bir yerinde meydana gelen enfeksiyondur. İdrar yolu dendiğinde böbrekler, böbreklerden idrar kesesine idrar taşıyan idrar kanalları (üreter), idrar kesesi (mesane) ve üretra (idrar kanalı) anlaşılır. Buralarda herhangi bir yerde meydana gelen enfeksiyona idrar yolu enfeksiyonu denir. Bu İYE şeklinde kısaltılabilir. İdrar yolu enfeksiyonları sık görülen enfeksiyonlardandır.
İdrar Yolu Enfeksiyonu Nedir?
İdrar yolu enfeksiyonu, idrar yollarının herhangi bir bölümünde görülen enfeksiyondur. Enfeksiyonun en sık nedeni bakterilerdir. İdrar yolu enfeksiyonunun en sık görüldüğü yer mesane yani idrar kesesidir. Mesanedeki enfeksiyona sistit denir. İdrar kanalı ve mesaneye alt idrar yolları, üreter ve böbrek içindeki idrar yollarını da üst idrar idrar yolları adı verilir. Alt idrar yollarında ortaya çıkan bir enfeksiyon, tedavi edilmezse üst idrar yollarına ulaşabilir.
Alt idrar yollarında görülen enfeksiyonlar, üst idrar yollarındaki enfeksiyonlara göre daha az tehlikelidir. Üst idrar yolları dendiğinde, böbrekler ve böbrekler ile mesane arasındaki bağlantıyı sağlayan üreter adı verilen idrar kanalları anlaşılır. Üst idrar yollarında görülen enfeksiyonlar daha ağır seyreder ve çok daha tehlikeli olabilir. Böbreklerin iltihabına piyelonefrit denir.
Normal şartlarda sağlıklı kişilerin idrarında bakteri olamaz. Vücudun dışından ya da vücuttaki başka bir yerden idrar yoluna giren bakteriler enfeksiyon oluşmasına yol açabilir. Alt idrar yollarındaki enfeksiyon, tedavi edilmezse üst idrar yollarına ilerleyebilir.
İdrar Yolu Enfeksiyonunun Nedenleri Nelerdir?
İdrar yolu enfeksiyonu çeşitli nedenlerden kaynaklanır. Daha çok bakteriler tarafından meydana gelir. İdrar yollarında enfeksiyon görülmesinin farklı nedenleri ve risk faktörleri olabilir. İdrar yolu enfeksiyonunu tetikleyen durumlar şunlardır;
- Kabızlık
- İdrar kesesinin tam olarak boşaltılamaması
- İdrar yolunda görülen taşlar
- Prostat büyümesi
- Üretra darlığı
- Genital bölgenin yanlış temizlenmesi ve genital bölgede hijyenin sağlanamaması (Tuvalet kağıdı ile temizlik arkadan öne doğru değil, önden arkaya doğru yapılmalı, Aksi takdirde dışkı idrar kanalına bulaşır ve bakterilerin idrar kanalına girmesine neden olur.)
- Çeşitli nedenlerden dolayı bağırsaklarda bulunan bakterilerin idrar yoluna ulaşması idrar yolu iltihabına neden olur.
Kadınlarda idrar yolu enfeksiyonu görülme sıklığı daha fazladır. Çünkü kadınlarda üretra yani idrar kanalı, erkeklere göre daha kısadır. Bu yüzden kadınlarda bakterilerin idrar kesesine ulaşması daha kolay olur.
İdrar Yolu Enfeksiyonu Belirtileri Nelerdir?
İdrar yolu enfeksiyonunun başlıca belirtileri şunlardır;
- Sık idrara çıkma
- İdrar yaparken ağrı ve yanma
- Ateş
- Yorgunluk
- İdrarda kan
- Koyu renkli, bulanık idrar
- Kötü kokulu idrar
- Alt karın bölgesinde ağrı
- Sırtın yan tarafında ağrı
- Mide bulantısı ve kusma
- Acil idrar yapma ihtiyacı
- İdrar kaçırma
İdrar yolu enfeksiyonunun en sık görülen belirtisi idrar yaparken yanma ve sık idrara çıkmadır. Ancak bazı durumlarda hiç bir belirti olamayabilir. Kadınlarda idrar yolu enfeksiyonlarının %5-10’unda herhangi bir belirti olmaz.
İdrar Yolu Enfeksiyonu Tanısı Nasıl Konur?
İdrar normal şartlarda, bakteri, virüs ya da mantar içermez. İdrar yolu enfeksiyonlarının en sık nedeni, bağırsaklarda bulunan bakterilerdir. Bu bakterilerin en bilineni Escherichia Coli (Koli Basili) isimli bakteridir. Bunun dışında gonore, klamidya, herpes, mikoplazma gibi cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlarına bağlı olarak da idrar yolu enfeksiyonu ortaya çıkabilir.
İdrar yolu enfeksiyonunun tanısı için bazı test ve yöntemler kullanılır. Bunlar;
- İdrar Tahlili: İdrarın mikroskop ile incelenmesi işlemidir. İdrarda kan, iltihap hücreleri, bakteri, kum vs olup olmadığı incelenir.
- İdrar Kültürü: İdrar yollarında enfeksiyon oluşturan bakterileri tespit etmek amacıyla yapılır.
İdrar yolu enfeksiyonunun sık tekrar etmesi durumunda farklı tanı yöntemleri de kullanılır. Bunlar;
- Sistoskopi: Mesane ve idrar yolunun içinin gözle incelenmesidir.
- Ultrason: Böbrek ve mesanenin yüksek frekanslı ses dalgalarıyla incelenmesidir. Böbrekler ve idrar yollarındaki kitle, tıkanıklık, kist, taş ve yapısal bozukluklar enfeksiyonun tekrarlanmasına yol açabilir. Böbrek ve mesane ultrasonu, böyle durumların tespitini sağlar.
- Bilgisayarlı Tomografi: İdrar yolunu detaylı olarak incelemek için yapılan ve radyasyon ışınlarının kullanıldığı bir tetkiktir.
İdrar Yolu Enfeksiyonu Nasıl Tedavi Edilir?
İdrar yolu enfeksiyonu tedavisinde enfeksiyonun nedeni anlaşılmalıdır. Alt idrar yollarında ortaya çıkan enfeksiyonların tedavi süreci daha kolay olur. Bu enfeksiyonların çoğu hasar bırakmadan kendiliğinden iyileşebilir.
İdrar yolları enfeksiyonlarının tedavisinde bazı ilaçlar kullanılır. İlaç tedavisi, idrar yollarındaki iltihabın kuruması ve bakterilerin temizlenmesi için kullanılır. İlaçlar ağız yoluyla ya da damar yoluyla alınabilir. Kullanılacak olan ilaç ya da ilaçlar, hastanın sağlık durumu ve idrardaki bakterinin türüne göre belirlenir.
İdrar yolu enfeksiyonlarının önlenmesinde ve tedavisinde, ilaç tedavisine destek olarak bazı önlemler alınması da faydalı olur;
- Su tüketimini artırmalı
- İdrar geldiğinde tuvalete gidilmeli, idrar mesanede bekletilmemelidir
- Tuvalet sonrası temizliğin önden arkaya doğru yapılması
- Cinsel ilişki öncesi ve sonrası genital bölgenin temizlenmesi
- Cinsel ilişki sonrası idrarı yapma
- Genital bölge temizliğinde sabun kullanımından kaçınma
- Pamuklu iç çamaşırı giymek
- Sıkı ve vücuda oturan dar kıyafetlerden olabildiğince uzaklaşmak
- Hijyenik pedleri sık aralıklarla değiştirme alışkanlığı edinme.
İdrar Yolu Enfeksiyonuna Hangi Bölüm Bakar?
İdrar yolu enfeksiyonunun tanısı ve tedavisi üroloji bölümünün ilgi alanına girmektedir. Hafif düzeydeki enfeksiyonlarda başka bölüm doktorları tarafından tedavi uygulansa da, daha ağır enfeksiyonlarda ve enfeksiyonlara bağlı ortaya çıkan sıkıntıların giderilmesinde ürolog doktora görünmek daha doğru olur.
